Στοά Μακάσι:Τόπος θυσίας Κρητών εθνομαρτύρων και αφανών ηρώων!!

Της Ρίκης Ματαλλιωτάκη.

Κάτω ακριβώς από το Προμαχώνα του Μαρτινέγκο, εκεί δηλαδή που αναπαύεται ο μεγάλος μας πατριώτης Νίκος Καζαντζάκης, υπάρχει μια στοά – στοά Μακάσι λέγεται- την οποία  πιθανόν κάποιοι να έχουν προσέξει, ενώ σε κάποιους άλλους πάλι, ίσως και στους περισσότερους,  δεν αποκλείεται να έχει περάσει απαρατήρητη εντελώς..

Η ύπαρξη ωστόσο της στοάς ετούτης  σημάδεψε τραγικά τη ζωή εκατοντάδων συμπατριωτών μας κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου αφού εκεί μέσα οι Γερμανοί συγκέντρωναν όλους όσους  συλλάμβαναν και στη συνέχεια επέλεγαν για να τους μεταφέρουν  στη φρίκη των  Ναζιστικών  στρατοπέδων.

Εν τούτοις, ελάχιστα  γνωστή είναι στους πολλούς- κι ειδικά στους νεώτερους- η ανθρώπινη οδύνη που βίωσαν τις μέρες εκείνες τα  χοντρά, πέτρινα ντουβάρια της Στοάς Μακάσι. Και ίσως και να παρέμενε για πάντα στην αφάνεια αν ένας άνθρωπος  του οποίου η ζωή  συνδέθηκε άμεσα με τη τραγικότητα της, δεν  αποφάσιζε πριν  εφτά  χρόνια να την ξεθάψει κι έκτοτε ν’ αρχίσει ακατάπαυστα  να  μάχεται για να ανασύρει από τη λήθη την ιστορία της .

Λευτέρης Φοινίτσης ονομάζεται ο άνθρωπος αυτός, συνταξιούχος πολιτικός μηχανικός σήμερα,  και ήταν μόλις τεσσάρων χρονών όταν οι Γερμανοί πήραν μπρος στα μάτια του τον πατέρα του, τον μετέφεραν  στη Στοά Μακάσι όπου  μετά από πολυήμερη  παραμονή και  στη συνέχεια ένα μακρύ και βασανιστικό  οδοιπορικό, κατέληξε στο στρατόπεδο  Ματχάουζεν για να μετατραπεί  λίγους μήνες  αργότερα- συγκεκριμένα παρέμεινε εκεί από τις 4-11-1943 έως τις  9-8 1944- σε ….σαπούνι!

Όμοιας μοίρας όμως με το Στέφανο Φοινίτση έτυχαν και άλλοι διακόσιοι ογδόντα Κρητικοί που ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο εκ των οποίων μόλις  οι εκατόν τριάντα έφθασαν ζωντανοί έστω ακόμα και σε αυτά τα στρατόπεδα της ντροπής ενώ όλοι οι υπόλοιποι πέθαναν από  κακουχίες στο δρόμο.

Όλα αυτά βέβαια, καθώς επίσης και πολλά άλλα,  δεν θα γνώριζαν ποτέ το φως της δημοσιότητας αν ο γιος του αφανούς ήρωα Στέφανου Φοινίτση, Λευτέρης Φοινίτσης,  δεν έβαζε σκοπό της ζωή του να ανακαλύψει το που και το πώς ακριβώς πέθανε ο πατέρας του.

Ψάχνοντας λοιπόν έμαθε ότι από τη παρτίδα των διακοσίων ογδόντα ανθρώπων που μαζί με το πατέρα του συνελήφθησαν και έφυγαν από  το Ηράκλειο στις  δεκαπέντε  Ιουνίου του 1943, ή όπως αλλιώς λέγεται «Στο μεγάλο μπλόκο της Κρήτης», όπως ήδη αναφέραμε μόλις εκατόν τριάντα έφθασαν  στο προορισμό τους ζωντανοί  για να διασκορπιστούν στη συνέχεια στα  στρατόπεδα συγκεντρώσεως που υπήρχαν σε όλη την επικράτεια της τότε Ναζιστικής Αυτοκρατορίας. 

Από τους  εκατόν τριάντα ωστόσο που φθάνοντας  μεταφέρθηκαν  ο ένας εδώ κι ο άλλος εκεί, μόλις έντεκα επέστρεψαν στη Κρήτη ζωντανοί μετά το τέλος του πολέμου  και από αυτούς τους έντεκα  πάλι μονάχα οι τρεις έχοντας σώας τας φρένας…οι άλλοι μην  αντέχοντας  την φρίκη εναπόθεσαν τη λογική τους  στο προαύλιο χώρο των στρατοπέδων αντί στεφάνου στη  μνήμη των συνανθρώπων τους !

Έναν από αυτούς τους τρεις τυχερούς λοιπόν έδωσε στο Λευτέρη Φοινίτση η ζωή την ευκαιρία να γνωρίσει:

Τον Σητειακό στη καταγωγή μα και συγχρόνως  πρώην Δήμαρχο Σητείας Γιώργο  Καταπότη του Μιχαήλ, ο οποίος λόγω του ότι ήταν γιατρός  και οι φασίστες χρειάζονταν τους επιστήμονες ανεξαρτήτου εθνικότητας, κατέφερε και επέζησε.

Ο Γιώργος  Καταπότης λοιπόν του Μιχαήλ, πρώην έγκλειστος κι αυτός στο στρατόπεδο Ματχάουζεν  ξεμπέρδεψε στο Λευτέρη Φοινίτση την πρώτη άκρη του νήματος  που θα τον οδηγούσε στη τραγική κατάληξη της ζωής  του πατέρα του Την βρήκε στα  μητρώα του παραπάνω στρατοπέδου και με αίτηση του που έγινε αποδεκτή από το Δήμο Ηρακλείου, δικαίωσε τη θυσία του καθώς ένας δρόμος στη περιοχή Αμφιθέα απέκτησε το όνομα του: Οδός Στεφάνου Φοινίτση.

Το παιδί όμως που σε μια  διαφορετική μορφή βίωσε από τη μεριά του τόσο έντονα τη φρίκη του πολέμου, δεν εφησύχασε εκεί.

«Από τη στοά Μακάσι δε ξεκίνησε μόνο το μαρτύριο του πατέρα μου και των υπολοίπων που συνελήφθησαν «στο Μεγάλο Μπλόκο». Αυτή ήταν μία μόνο από τις ανθρώπινες παρτίδες που πέρασαν από εκεί καθώς από τη στοά Μακάσι έφυγε και η παρτίδα των Κρητικών και των Εβραίων που πνίγηκαν στο πολυσυζητημένο ναυάγιο του πλοίου «Δαναίς» ενώ  στη συνέχεια υπήρξαν και πολλές άλλες ακόμα κι εν τούτοις καμιά κυβέρνηση και κανένα κράτος  μέχρι σήμερα δεν αποφάσισε να ασχοληθεί μαζί τους » σκέφτηκε και  μετέτρεψε σε σκοπό της ζωής του τη δικαίωση και των υπολοίπων μαρτύρων της στοάς Μακάσι..

Έχοντας με το μέρος του από τη μια το προσόν να μιλά τη Γερμανική γλώσσα σαν μητρική μα κι απ’ την άλλη το θάνατο του πατέρα του που έδινε το δικαίωμα της πρόσβασης στα Γερμανικά αρχεία, αρχεία απόρρητα για όλους τους υπόλοιπους, εφτά χρόνια τώρα βρίσκεται χωμένος ως τα μπούνια μέσα τους κι έχει ήδη ανακαλύψει τρεις χιλιάδες ονόματα Κρητικών που άφησαν τη τελευταία τους πνοή  στη Φασιστική Γερμανία από τα μόλις πέντε στρατόπεδα που κατάφερε να φτάσει μέχρι στιγμής.

Αυτό σημαίνει ότι ο δρόμος είναι πολύ μακρύς ακόμα αφού, όπως χαρακτηριστικά  μας  πληροφορεί  ο κύριος Λευτέρης Φοινίτσης, 

 «σε όλη την επικράτεια της τότε Ναζιστικής Αυτοκρατορίας υπήρχαν δεκαπέντε χιλιάδες  στρατόπεδα και υποστρατόπεδα συγκεντρώσεως» - ναι, ναι, καλά διαβάσατε, δεν έγραψα λάθος το νούμερο…-  «φανταστείτε λοιπόν πόσοι και πόσοι πέρασαν από εκεί και τι φαύλος κύκλος επικρατούσε για να μπορούμε εμείς σήμερα να πούμε ότι έχουμε ακριβή στοιχεία για το τι γίνονταν εκεί μέσα. 

Για  τους  Κρητικούς λοιπόν που  όχι μόνο πέρασαν από τη Στοά Μακάσι  αλλά γενικότερα, είτε άφησαν τη τελευταία τους πνοή σε Γερμανικά στρατόπεδα, είτε σκοτώθηκαν σε μια μάχη, είτε ακρωτηριάσθηκαν σε σώμα  ή σε μυαλό στη δίνη του πολέμου και η προσφορά τους ποτέ δεν αναγνωρίσθηκε επίσημα, παλεύω για τη δημιουργία ενός μουσείου στο  συγκεκριμένο χώρο που θα ονομασθεί  μουσείο Εθνομαρτύρων και αφανών ηρώων. Το μουσείο αυτή τη στιγμή βρίσκεται εν εξελίξει, Θεού θέλοντος μέχρι το Γενάρη θ’ αρχίσει να λειτουργεί και νομίζω πως είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε για τους ανθρώπους αυτούς….»